14 maja 2024 roku rozpoczął się Festiwal Filmowy w Cannes, jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie kina, obchodzący w tym roku swoją 77 edycję. Dla miłośników kina indyjskiego tegoroczny festiwal jest wyjątkowy.
Indie po długiej, trzydziestoletniej przerwie, znowu mają film nominowany w głównym konkursie o Złotą Palmę. Oprócz tego, na ekranach zobaczyć będzie można aż 5 indyjskich produkcji w pozostałych festiwalowych kategoriach.
Przyjrzyjmy się teraz jakie filmy zadebiutują w tym roku na Lazurowym Wybrzeżu. Na końcu artykułu czekać będzie deser w postaci kilku historycznych ciekawostek związanych z udziałem Indii w festiwalu w Cannes.
„All we imagine as light” powalczy o Złotą Palmę
All We Imagine As Light to debiutancki film fabularny indyjskiej scenarzystki i reżyserki Payal Kapadia. Opowiada historię dwóch pielęgniarek z Kerali pracujących w Mumbaju (film jest w języku malalayam używanym w stanie Kerala).
Główną bohaterką jest Prabha, która otrzymuje niespodziewany prezent od dawno niewidzianego męża, co wywraca jej życie do góry nogami. Jej młodsza współlokatorka, Anu, bezskutecznie szuka w wielkim mieście miejsca na prywatne spotkania z chłopakiem. Film zagłębia się w osobiste zmagania, stłumione pragnienia i konflikty obu pielęgniarek.
Co warte podkreślenia, reżyserka Payal Kapadia jest już weteranką na festiwalu w Cannes. W 2021 roku jej film A Night of Knowing Nothing, eksplorujący życie studenckie w Indiach, zdobył nagrodę Golden Eye za najlepszy dokument. Wcześniej, w 2017 roku, jej krótkometrażowy film Afternoon Clouds był jedynym indyjskim filmem prezentowanym na festiwalu tego roku.
Jej najnowsza produkcja to kolejny krok w karierze, a tym samym potwierdzenie talentu i dużych zdolności do opowiadania poruszających historii, które zyskują międzynarodowe uznanie. Zobaczymy jak ciepło zostanie przyjęty – premiera odbędzie się 23 maja.
O Złotą Palmę film będzie konkurować z dwudziestką innych produkcji, a jury ogłosi wyniki 25 maja na ceremonii zamknięcia festiwalu. Ostatnim indyjskim filmem jaki stanął w szranki o tę prestiżową nagrodę był Swaham w reżyserii Shaji N. Karuna na festiwalu w 1994 roku.
Pozostałe indyjskie akcenty na festiwalu w Cannes
Manthan
W festiwalowej sekcji Cannes Classics odbędzie się specjalny pokaz filmu Manthan z 1976 roku, w odrestaurowanej wersji w jakości 4K. Dzięki temu międzynarodowa widownia, a także nowe pokolenia w Indiach będą mogły poznać ten indyjski klasyk.
Film w sfabularyzowany sposób opowiada o tzw. „białej rewolucji” w Indiach i początkach mleczarskiej spółdzielni Amul, znanej indyjskiej marki. Na Youtube dostępna jest w całości stara wersja (link powyżej), jednak bez angielskich napisów, więc konieczna będzie znajomość hindi.
Ciekawostka: to piękny przykład crowdfundingu, z czasów kiedy to słowo nie było jeszcze w modzie. Oryginalny film wyprodukowano dzięki składkom 500 tysięcy rolników, z których każdy dołożył po 2 rupie.
Santosh
Sandhya Suri, kolejna kobieta z Indii, jest scenarzystką i reżyserką filmu Santosh. Zostanie on zaprezentowany w ramach prestiżowej sekcji festiwalu Un Certain Regard. Uczestniczą w nim filmy debiutujących twórców i często ich kariery rozpoczynają się właśnie w ten sposób.
Główną rolę gra Shahana Goswami, a fabuła koncentruje się na niedawno owdowiałej kobiecie, która musi zmierzyć się z pracą policjantki na trudnych, wiejskich terenach północnych Indii.
Film porusza trudne tematy, takie jak przemoc wobec kobiet i system kastowy. Bohaterka, mimo braku doświadczenia, zostaje wciągnięta w dochodzenie w sprawie gwałtu i morderstwa młodej dziewczyny z niższej kasty.
In Retreat
Film In Retreat (reżyseria Syed Maisam Ali Shah) zostanie wyświetlony w sekcji ACID (Association for the Distribution of Independent Cinema), znanej z promowania kina niezależnego.
Akcja filmu rozgrywa się w malowniczym Ladakhu, na północy Indii. Opowiada historię mężczyzny, który po wielu latach wraca do rodzinnego miasta na pogrzeb swego brata. Bohater zmaga się z uczuciami przynależności i wyobcowania w miejscu, które kiedyś nazywał swoim domem.
Sister Midnight
Reżyserem Sister Midnight jest Karan Kandhari, a w rolę główną wciela się Radhika Apte. Film został wybrany do sekcji Directors’ Fortnight tegorocznego festiwalu. Opowiada historię kobiety, która stawia czoła wyzwaniom życia małżeńskiego w slumsach w Mumbaju.
Główna bohaterka próbuje odnaleźć się w nowym życiu po zaaranżowanym małżeństwie. Film jest czarną komedią, która porusza ważne społeczne tematy w nietypowy sposób.
Sunflowers Were The First Ones To Know
Sunflowers Were The First To Know to krótkometrażowa produkcja w reżyserii Chidanandy Naika. Zostanie pokazany jako jeden z 18-tu filmów w sekcji La Cinef, do której kwalifikują się studenci szkół filmowych.
Fabuła filmu opowiada o starszej kobiecie, która kradnie wiejskiego koguta, co wywołuje chaos w społeczności i skazuje jej rodzinę na wygnanie.
The Shameless
Ostatni film na liście wprawdzie nie jest indyjski, bo reżyserem jest bułgar Konstantin Bojanov, ale został nakręcony w różnych miejscach w Indiach i Nepalu.
The Shameless opowiada historię młodej dziewczyny świadczącej usługi seksualne, która wyrusza na pielgrzymkę do odległej świątyni. Podczas tej podróży konfrontuje się z przeszłością. Film zostanie pokazany w sekcji Un Certain Regard.
Indyjski operator Santosh Sivan otrzyma specjalną nagrodę
Na tegorocznym festiwalu nie obejdzie się także bez indywidualnych wyróżnień dla twórców z Indii. W tym roku w Cannes specjalną nagrodą ExcelLens (pełna nazwa Pierre Angénieux ExcelLens in Cinematography Award) uhonorowany zostanie jeden z bardziej utalentowanych indyjskich operatorów – pochodzący z Kerali Santosh Sivan.
Pierre Angénieux był francuskim wynalazcą i inżynierem optyki, który założył w 1935 roku firmę specjalizującą się w produkcji wysokiej jakości obiektywów. Nagroda tytułowana jego imieniem przyznawana jest w Cannes od 2013 roku jednej osobie jako podkreślenie dorobku i kluczowego znaczenia pracy operatorów filmowych w kinematografii.
Więcej o samym Santoshu przeczytać można na stronie Angénieux w uzasadnieniu tej nagrody.
Bollywood vs Cannes – spotkanie dwóch światów
Festiwal w Cannes słynie z promowania kina artystycznego, niezależnego i ambitnego. Trudno więc oczekiwać, by przyciągające w Indiach masową widownię komercyjne filmy Bollywood były tam specjalnie doceniane.
POLECAMY: Czy znasz najpopularniejsze stereotypy na temat Bollywood?
Jednak mimo tych różnic, gwiazdy kina indyjskiego zawsze lśnią na czerwonym dywanie. Znane osobowości takie jak choćby Amitabh Bachchan, Shah Rukh Khan, Sonam Kapoor, Aishwarya Rai czy też Deepika Padukone pojawiały się we Francji reprezentując nie tylko indyjską kinematografię, ale i modę. Ich obecność zawsze zwraca uwagę mediów i podkreśla znaczenie Indii na globalnej scenie filmowej.
Podczas 75-tej edycji festiwalu Deepika została wyróżniona i zasiadła w jury głównego konkursu o Złotą Palmę. W tym roku z kolei w dużej gali Women in Cinema udział weźmie aktorka Kiara Advani – najczęściej wyszukiwana osoba w Indiach za 2023 rok.
#KiaraAdvani to represent India at Women in Cinema Gala Dinner at Cannes@advani_kiara pic.twitter.com/ubKBO3hsZm
— MovieBuzz (@MoviesUpdatez) May 14, 2024
Festiwal w Cannes jest też szansą na pokazanie się indyjskiego kina szerszej widowni. Oprócz głównych konkursów, są też inne sekcje festiwalu oraz pokazy specjalne. Dzięki temu widzowie, dziennikarze i dystrybutorzy filmowi mogą lepiej poznać różnorodność indyjskich produkcji filmowych.
Co ciekawe, w 2013 roku Indie miały status partnerskiego gościa na festiwalu, co dodatkowo podkreśliło wagę obchodzonej wtedy setnej rocznicy kinematografii w Indiach.
Nagrody dla Indii na poprzednich festiwalach
Indie mogą pochwalić się kilkunastoma nagrodami na przestrzeni 76-ciu edycji festiwalu w Cannes, w tym tylko jedną zdobytą w najbardziej prestiżowym głównym konkursie. Nie jest to duża ilość i daleko im do liderujących krajów takich jak USA, Wielka Brytania, Francja czy Włochy. Dla porównania Polska wywalczyła w swej historii dwie Złote Palmy (Człowiek z żelaza i Pianista).
Ta jedyna główna nagroda zdobyta przez Indie miała miejsce w pierwszej edycji festiwalu, który odbył się w 1946 roku. Pierwotnie miał on wystartować we wrześniu 1939 roku, ale plany przerwała wojna. Film nosił tytuł Neecha Nagar (Miasto na dole), a reżyserem był Chetan Anand. Wtedy jeszcze nie było Złotych Palm (wprowadzono je w 1955 roku), a główna nagroda nazywała się Grand Prix du Festival International du Film.
To indyjskie osiągnięcie ma nieco mniejszy wydźwięk, gdy dodamy, że w pierwszej edycji festiwalu jury nagrodziło pierwszym miejscem równorzędnie aż 11 filmów.
Poniżej lista wszystkich nagród zdobytych przez indyjskie filmy na festiwalach w Cannes (kolejno rok, reżyser, tytuł i nazwa nagrody w nawiasie). Szerzej znane widowni w Polsce mogą być szczególnie dwa z nagrodzonych filmów: w 2013 The Lunchbox (Smak Curry) oraz w 2015 Masaan.
- 1946 – Chetan Anand, za Neecha Nagar (Grand Prix du Festival International du Film)
- 1954 – Bimal Roy, za Do Bigha Zamin (International Prize)
- 1955 – Baby Naaz, za Boot Polish (Special Mention – Child Artist)
- 1956 – Satyajit Ray, za Pather Panchali (Best Human Document Award)
- 1957 – Rajbans Khanna, za Gotoma the Buddha (Special Mention – Short Film)
- 1983 – Mrinal Sen, za Kharij (Jury Prize)
- 1988 – Mira Nair, za Salaam Bombay! (Caméra d’Or, Audience Award)
- 1989 – Shaji N. Karun, za Piravi (Caméra d’Or — Mention Spéciale)
- 1991 – Deepa Mehta, za Sam & Me (Caméra d’Or — Mention Spéciale)
- 1999 – Murali Nair, za Marana Simhasanam (Caméra d’Or)
- 2002 – Manish Jha, za A Very Very Silent Film (Jury Prize – Short Film)
- 2006 – Gitanjali Rao, za Printed Rainbow (Grand Rail d’Or Audience Award)
- 2013 – Ritesh Batra, za The Lunchbox (Grand Rail d’Or Audience Award)
- 2015 – Neeraj Ghaywan, za Masaan (Un Certain Regard)
- 2016 – Amit Madheshiya, za The Cinema Travelers (L’Œil d’or Special Mention)
- 2020 – Ashmita Guha, za Neogi CatDog (Cinéfondation Premier Prix)
- 2021 – Payal Kapadia, za A Night of Knowing Nothing (Golden Eye)
- 2022 – Shaunak Sen, za film All That Breathes (Golden Eye)
Warto bliżej poznać ambitne kino indyjskie
Jak widać Indie mają ciekawą historię związaną z Festiwalem Filmowym w Cannes, a tegoroczna edycja jest dowodem na ich rosnącą obecność i wpływ na międzynarodowej scenie filmowej. Debiuty młodych reżyserów, odnowione klasyki, czy wreszcie reprezentacja w prestiżowych sekcjach – indyjskie kino ma wiele do zaoferowania poza Bollywood i południowymi produkcjami.
POLECAMY: Czy znasz inne regionalne przemysły filmowe niż Bollywood?
Czekamy na reakcje publiczności i krytyków oraz na to, jak indyjskie filmy poradzą sobie w konkursach. Mam nadzieję, że ten artykuł będzie zachętą do bliższego poznania i odkrywania ambitnych indyjskich filmów, zarówno tych nowych, jak i klasycznych.
FAQ
Który indyjski film jako pierwszy zdobył nagrodę na festiwalu w Cannes?
Pierwszym nagrodzonym indyjskim filmem na festiwalu w Cannes był Neecha Nagar w reżyserii Chetana Ananda, który zdobył główną nagrodę festiwalu w 1946 roku.
Które indyjskie filmy zdobyły w Cannes nagrody w ostatnich latach?
W ostatnich latach różne nagrody na festiwalu zdobywały m.in. The Lunchbox (2013), Masaan (2015), A Night of Knowing Nothing (2021) i All That Breathes (2022).
Ile razy Indie zdobyły Złotą Palmę na festiwalu w Cannes?
Do tej pory Indie ani razu nie zdobyły Złotej Palmy. Film Neecha Nagar zdobył w 1946 roku nagrodę Grand Prix du Festival International du Film, która była pierwowzorem przyznawanej dopiero od 1955 roku Złotej Palmy.
Ile razy indyjskie filmy były nominowane do Złotej Palmy?
Do Złotej Palmy nominowanych było siedem indyjskich filmów: Gotoma the Buddha (1957), Parash Pathar (1958), Devi (1962), Kharij (1983), Ghare Baire (1984), Swaham (1994) i All We Imagine as Light (2024).
