W poprzednim artykule pojawił się krótki opis początków kina bengalskiego do 1930 roku. Warto przybliżyć teraz jego dalsze losy. Wszystkie filmy wspomniane w poprzedniej publikacji były nieme. Tym razem poznamy erę dźwięku, która okazała się kamieniem milowym dla bengalskich filmów.
Obecnie trudno jest wyobrazić sobie filmy indyjskie bez dźwięku. Pierwsza myśl o kinematografii indyjskiej to przecież „ach to te filmy gdzie tylko śpiewają i tańczą”. Oczywiście w Indiach powstają produkcje, gdzie nie zobaczymy żadnego z tych zjawisk. Niemniej muzyka to nieodłączna część kultury indyjskiej, jak również i bengalskiej, dlatego wprowadzenie filmów dźwiękowych było tak istotne dla kinematografii.
Pierwszy film dźwiękowy
W 1931 roku pojawił się pierwszy bengalski, krótki film dźwiękowy – Błogosławienie zięcia (Jamai Shashthi). Wyreżyserował go Amar Choudhury, który oprócz reżyserią zajmował się również aktorstwem, montażem i pisaniem. Niewątpliwie film ten był ogromnym przełomem w dziejach kina bengalskiego. Powstał on dla ówcześnie najważniejszej wytwórni filmowej, czyli Madan Theatres, co miało się wkrótce zmienić.
Film wyświetlono 11 kwietnia w Kalkucie, a tylko miesiąc wcześniej, bo 14 marca, w Bombaju premierę miał pierwszy indyjski film dźwiękowy – Ozdoba światła (Alam Ara). Za jego reżyserię odpowiadał pisarz, reżyser, producent, aktor, dystrybutor filmów, showman i operator w niemych i dźwiękowych epokach wczesnego kina indyjskiego – Ardeshir Irani. Jak widać, zarówno kino bengalskie jak i hindi rozwijało się w równie szybkim tempie.
W latach 30. XX wieku w Kalkucie zaczęło powstawać coraz więcej wytwórni filmowych. W pewnym momencie było ich nawet osiem. Ta rosnąca konkurencja zmniejszyła znaczenie wytwórni Madan Theatres, aż w końcu doprowadziła do jej upadku w 1937 roku.
Początki wielkiej wytwórni
Wśród tych kilku istniejących wytwórni zdecydowanie na czele stało New Theatres. 10 lutego 1931 roku zostało założone przez syna indyjskiego rzecznika generalnego Bengalu, inżyniera Briendranatha Sircara. W przemysł filmowy wprowadził go Haren Ghosh, który zajmował się organizacją pokazów filmowych. Rok przed powstaniem wytwórni młody inżynier zaryzykował i zainwestował w niemy projekt Ciężar serca (Buker Bojha). Następnie sam postanowił skupić się na produkcji filmów.
Już 30 grudnia 1931 roku na ekranach kin można było zobaczyć pierwszy produkt tej wytwórni Spłatę długu (Dena Paona). Wyreżyserował go znany w tamtym okresie Premankur Atorthy. Niestety adaptacja powieści Sarata Chandry Chattopadhya’ya nie przyjęła się dobrze ani wśród publiczności, ani recenzentów. Kolejne filmy tej wytwórni również nie cieszyły się popularnością.
Złoty okres New Theaters
W 1932 roku nastąpił przełom dla wytwórni, kiedy do kin wszedł film Ćandidas (Chandidas). Wyreżyserował go wspomniany już wcześniej Debaki Bose. Film przedstawia życie piętnastowiecznego wisznuickiego poety, a przede wszystkim niedozwoloną miłość pomiędzy braminem, a praczką. Publiczność tłumnie zbierała się w salach kinowych, aby móc podziwiać tę piękną historię. Krytycy również pochlebnie wypowiadali się o filmie, chwaląc jego nietuzinkowe podejście do tematu. Zwłaszcza, że dotykał on takich problemów jak seksualność wdów, kobiecość i kastowość.
W 1935 roku wytwórnia New Theatres wyprodukowała chyba najważniejszy film podczas jej całej działalności. Był to Dewdas (Devdas) w reżyserii jednego z najlepszych w tamtym okresie reżyserów i aktorów Pramatesha Chandry Baruy. Film to adaptacja powieści z 1917 roku o tym samym tytule, wspomnianego już bengalskiego pisarza Sarata Chandry Chattopadhyay’a.
Przedstawia on losy przyjaciół z sąsiedztwa – Dewdasa i Paro, którzy są w sobie zakochani. Z powodu kłótni ich rodziców Paro zostaje wydana za mąż za wdowca, a Dewdas wyjeżdża i popada w alkoholizm. W mieście stara się mu pomóc zakochana w nim kurtyzana Ćandramukhi. Jest to niewątpliwie powieść tragiczna, ale nie będziemy tutaj zdradzać jej zakończenia.
Film powstał w dwóch wersjach językowych – bengalskiej i hindi. W tej pierwszej reżyser wcielił się w rolę Dewdasa, w Paro Jamuna Barua, a w Ćandramukhi Chandrabati Debi. Rolę Paro proponowano słynnej gwieździe kina bengalskiego Kanan Devi, której życiorys przybliżymy w kolejnym artykule, ale niestety musiała odmówić. Zaś w wersji hindi Dewdasa zagrał słynny śpiewak i aktor K.L. Saigal.
Ten film ustanowił pozycję New Theatres pośród innych wytwórni i ulokował ją na podium. Kolejne projekty tej firmy również były adaptacjami słynnych powieści. Sama wytwórnia przyczyniła się do wybicia wielu reżyserów i aktorów. Niewątpliwie zajmuje ważne miejsce w całej historii kina bengalskiego, choć należy tutaj przypomnieć, że przed powstaniem New Theatres istniały także inne wytwórnie. Jedną z nich była Radha Film Company, która rozpoczęła swoją działalność od filmów niemych, a zakończyła na dźwiękowych pod koniec lat 30. XX wieku. Biorąc pod uwagę początki kina bengalskiego, to właśnie ta wytwórnia oraz Madan Theatres powinny zapaść w pamięć.
